Nhìn chung Sở Tài nguyên và Môi trường của ba tỉnh Tuyên Quang, Yên Bái và Hòa Bình đều xác định rõ các nhiệm vụ quản lý nhà nước về viễn thám cũng như các quy định pháp luật về viễn thám. Tuy nhiên, kết quả thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước và khả năng ứng dụng viễn thám trên địa bàn các tỉnh còn rất hạn chế. Nguyên nhân là do công tác quản lý nhà nước về viễn thám tại các địa phương là một nhiệm vụ mới; việc ứng dụng công nghệ về viễn thám yêu cầu phải có trình độ chuyên sâu; trang thiết bị phục vụ nhiệm vụ và phí khai thác và sử dụng dữ liệu viễn thám phải đầu tư cao. Trong khi đó, lực lượng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước của Sở và lực lượng cán bộ kỹ thuật của các sở, ban, ngành có liên quan và của UBND các huyện, thành, thị hầu hết được đào tạo ít liên quan đến lĩnh vực viễn thám. Bên cạnh đó, do nguồn ngân sách của địa phương còn hạn hẹp, nên chưa có kinh phí để đầu tư mua sắm trang thiết bị và nộp phí khai thác sử dụng dữ liệu viễn thám. Về tổ chức bộ máy thực hiện nhiệm vụ quản lý viễn thám, (1) Sở TNMT tỉnh Hòa Bình: phòng Đo đạc bản đồ và viễn thám nhiệm vụ tham mưu cho Lãnh đạo Sở thực hiện chức năng quản lý nhà nước về viễn thám trên địa bàn tỉnh; trong đó có 06 nhiệm vụ về viễn thám, đã bố trí 04 công chức với trang thiết bị cần thiết cho phòng để thực hiện nhiệm vụ 2 lĩnh vực: Đo đạc, bản đồ và Viễn thám nhưng hiện nay thực hiện chủ yếu là các nhiệm vụ về đo đạc và bản đồ (Quyết định số 345/QĐ-STNMT ngày 01 tháng 9 năm 2021 Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Văn phòng, Thanh tra và các phòng chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hoà Bình); (2) Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Tuyên Quang: phòng Đo đạc, Bản đồ và Viễn thám có chức năng tham mưu, giúp Giám đốc Sở trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về hoạt động đo đạc, bản đồ và viễn thám trên địa bàn tỉnh trong đó có 05 nhiệm vụ về viễn thám với 03 công chức thực hiện nhiệm vụ trên. (Quyết định số 95/QĐ-UBND ngày 01 tháng 4 năm 2022 Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các phòng chuyên môn, nghiệp vụ và tương đương thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường Tuyên Quang); (3) Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Yên Bái: Chi cục QLĐĐ là cơ quan chuyên môn, có chức năng tham mưu, giúp Giám đốc Sở thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các lĩnh vực đất đai, đo đạc, bản đồ và viễn thám trong đó có 4 nhiệm vụ về viễn thám với 03 công chức thực hiện các nhiệm vụ về đo đạc, bản đồ và viễn thám (Quyết định số 926/QĐ-UBND ngày 20 tháng 6 năm 2024 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Chi cục Quản lý đất đai trực thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Yên Bái). Như vậy việc bố trí nhiệm vụ viễn thám trong các tổ chức trực thuộc Sở không có sự đồng nhất, trên cơ sở đặc thù công tác quản lý và phạm vi quản lý cũng như biên chế của Sở. Qua kiểm tra cho thấy số lượng cán bộ thực hiện công tác quản lý nhà nước về viễn thám ở các địa phương còn ít và chủ yếu thực hiện các nhiệm vụ về đo đạc và bản đồ. Các cán bộ này chưa có điều kiện để tiếp cận công nghệ viễn thám nên chưa có trình độ chuyên môn sâu để tham mưu đầy đủ, toàn diện công tác quản lý nhà nước về viễn thám ở các địa phương. Về đầu tư cơ sở vật chất bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ về viễn thám: Nhìn chung các Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh Hòa Bình, Tuyên Quang, Yên Bái chưa xây dựng, thực hiện các cơ chế bảo đảm kinh phí đầu tư, cơ sở vật chất để thực hiện các nhiệm vụ về viễn thám. Các Sở chấp hành và tổ chức tốt công tác xây dựng nhu cầu sử dụng dữ liệu ảnh viễn thám thuộc phạm vi quản lý của địa phương định kỳ hàng năm và giai đoạn 2022-2030. Sở TNMT tỉnh Yên Bái và Sở TNMT tỉnh Hòa Bình: đã thực hiện đúng quy định trong công tác xây dựng nhu cầu sử dụng dữ liệu ảnh viễn thám tại địa phương. Khi nhận được các văn bản của Bộ Tài nguyên và Môi trường, trên cơ sở nhiệm vụ được Ủy ban nhân dân tỉnh giao, Sở Tài nguyên và Môi trường gửi văn bản các Sở, ban, ngành đăng ký nhu cầu sử dụng ảnh viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, sau đó tổng hợp và đăng ký nhu cầu sử dụng ảnh viễn thám gửi Cục Viễn thám quốc gia; Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Tuyên Quang: hằng năm đều có văn bản gửi các Sở, ngành và Ủy ban nhân dân huyện, thành phố tổng hợp nhu cầu thu nhận dữ liệu ảnh viễn thám để phục vụ khai thác thực hiện các chương trình, đề án, dự án trong các lĩnh vực chuyên môn. Tuy nhiên giai đoạn năm 2020 - 2023 trên địa bàn tỉnh chưa thực hiện các đề án, đề tài ứng dụng ảnh viễn thám do đó những năm qua tỉnh Tuyên Quang chưa đăng ký nhu cầu thu nhận ảnh viễn thám để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Về công tác thực hiện các đề án, dự án về ứng dụng viễn thám trong phạm vi quản lý của địa phương: Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh Hòa Bình, Tuyên Quang, Yên Bái đã nghiên cứu, tiếp cận với các ứng dụng của viễn thám. Đậc biệt tại tỉnh Yên Bái, với sự tham mưu của Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Tài nguyên và Môi trường, công nghệ viễn thám đã bước đầu phuc vụ việc phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Tình hình cụ thể như sau: (1) Tỉnh Hòa Bình: Sở Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất nhiệm vụ và cử đầu mối tham gia xây dựng Đề án “Ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội” (Văn bản 232/ STNMT-ĐĐBĐVT ngày 01/02/2021); (2) Tỉnh Tuyên Quang: Sở Tài nguyên và Môi trường đã triển khai 01 đề tài ứng dụng ảnh viễn thám: “Đánh giá, phân vùng khí hậu nông nghiệp và đề xuất hệ thống hỗ trợ (bản tin) phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững tại tỉnh Tuyên Quang” (năm 2019); Ủy ban nhân dân tỉnh Tuyên Quang cũng đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường làm đầu mối trong việc tổng hợp đề xuất nhu cầu sử dụng ảnh viễn thám phục vụ các nhiệm vụ phát triển KTXH, giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2030; (3) Tỉnh Yên Bái: Trong giai đoạn từ 2019 - 2024, trên địa bàn tỉnh đã triển khai một số đề án, dự án có liên quan viễn thám, cụ thể như sau; Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Yên Bái đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh đưa vào triển khai thực hiện Đề tài “Nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin và dữ liệu vệ tinh xây dựng hệ thống thông tin thời tiết và cảnh báo thiên tai trên địa bàn các huyện phía Tây, tỉnh Yên Bái” triển khai thực hiện trong 03 năm (2020 - 2022) với tổng kinh phí 1.975 triệu đồng, trong đó sử dụng hình ảnh vệ tinh để xác định những khu vực nơi có nguy cơ cao xảy ra lũ quét và sạt lở đất cũng như số liệu về lượng mưa, thời tiết trên địa bàn các huyện phía Tây (huyện: Văn Chấn, Trạm Tấu, Mù Cang Chải và thị xã Nghĩa Lộ,), tỉnh Yên Bái; Sở Kế hoạch và Đầu tư đã chủ trì, phối hợp với các Sở, ban, ngành tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tỉnh Yên Bái thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tại Quyết định số 1086/QĐ-TTg ngày 18/9/2023. Trong đó, phương án quản lý bền vững tài nguyên rừng và đa dạng sinh học có nhiệm vụ: tăng cường năng lực quản trị rừng cho các chủ rừng thông qua việc thiết lập hệ thống giám sát và đánh giá tài nguyên rừng; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ viễn thám và hệ thống thông tin địa lý (GIS); Sở Tài nguyên và Môi trường Yên Bái cũng đã phối hợp với các đơn vị chủ trì thực hiện nhiệm vụ về việc cung cấp số liệu để xây dựng Đề án “Tăng cường năng lực quản lý viễn thám” thuộc “Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040” (Văn bản 1359/STNMT-QLĐĐ ngày 10/6/2020), đề xuất nhiệm vụ và cử đầu mối tham gia xây dựng Đề án “Ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội” (Văn bản số 92/STNMT-QLĐĐ ngày 18/01/2021). Tình hình tổ chức triển khai Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 của địa phương cụ thể như sau: Tỉnh Yên Bái và tỉnh Tuyên Quang: Sở TNMT phối hợp với các Sở, ngành và Ủy ban nhân dân huyện, thành phố xây dựng dự thảo Kế hoạch triển khai thực hiện Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 và đang tiếp tục tham mưu UBND tỉnh để chuẩn bị ban hành “Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040” trên địa bàn tỉnh; Tỉnh Hoà Bình: UBND tỉnh Hoà Bình đã ban hành Kế hoạch số 120/KH-UBND ngày 27/6/2019 triển khai thực hiện “Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040” trên địa bàn tỉnh Hòa Bình (Kế hoạch 120/KH-UBND ngày 27/9/2019). Trong đó có 06 nhiệm vụ do Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, 03 nhiệm vụ do các Sở, ngành khác phải thực hiện trong năm 2020, 2021 nhưng đến nay không tổ chức thực hiện được nhiệm vụ nào theo Kế hoạch do không đủ nguồn lực để thực hiện. Sở đang tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh và phối hợp với các sở, ban, ngành và UBND các huyện, thành, thị để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ giai đoạn 2019 - 2030 theo Kế hoạch đề ra. Kết quả kiểm tra cho thấy công tác triển khai “Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040” tại 02 tỉnh Tuyên Quang và Yên Bái gần như chưa thực hiện. Tỉnh Hòa Bình đã ban hành được Kế hoạch tuy nhiên Kế hoạch được xây dựng chưa thể hiện rõ được nội dung cần tham mưu, triển khai thực hiện, các vấn đề ứng dụng, đạt được nên thời điểm hiện tại chưa có những kết quả rõ ràng. Công tác báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường về tình hình hoạt động viễn thám thuộc phạm vi quản lý của địa phương: Định kỳ hàng năm, Sở Tài nguyên và Môi trường 03 tỉnh được kiểm tra đều thực hiện đúng quy định về chế độ báo cáo trong công tác quản lý nhà nước về viễn thám. Các Sở Tài nguyên và Môi trường đều đã lập báo cáo theo định kỳ và đột xuất gửi Cục Viễn thám quốc gia theo quy định. Đối với nhiệm vụ quản lý nhà nước và triển khai ứng dụng viễn thám trên địa bàn tỉnh: (1) Các địa phương đều quy định rõ chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về hoạt động viễn thám trên địa bàn tỉnh cho phòng chuyên môn và đã bố trí các công chức để thực hiện công tác này. Tuy nhiên nhân sự còn thiếu và chưa được đào tạo chuyên môn về viễn thám do đó việc tham mưu cho UBND tỉnh thực hiện chức năng được quy định tại Nghị định 03/2019/NĐ-CP ngày 04 tháng 01 năm 2019 của Chính phủ về hoạt động viễn thám còn hạn chế, công tác triển khai thực hiện “Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040” tại các tỉnh nói trên chưa đạt mục tiêu đề ra; (2) Các địa phương đã thực hiện khá đầy đủ công tác báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường về tình hình hoạt động viễn thám; (3) Các địa phương đã thực hiện công tác xây dựng nhu cầu sử dụng dữ liệu ảnh viễn thám thuộc phạm vi quản lý của địa phương định kỳ hàng năm và giai đoạn 2022-2030 tuy nhiên nguồn kinh phí của tỉnh còn hạn hẹp, trong khi để thực hiện các chương trình, dự án, đề án ứng dụng viễn thám đòi hỏi kinh phí rất lớn, địa phương chưa bố trí được nguồn kinh phí mua dữ liệu ảnh viễn thám để sử dụng; (4) Một số địa phương chưa ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 tại địa phương. Có địa phương đã ban hành được Kế hoạch tuy nhiên Kế hoạch được xây dựng chưa thể hiện rõ được nội dung cần tham mưu, triển khai thực hiện, các vấn đề ứng dụng, đạt được nên thời điểm hiện tại chưa có những kết quả rõ ràng; (5) Công tác triển khai các hoạt động nghiên cứu, các đề án, dự án ứng dụng ảnh viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương đã bắt đầu thực hiện nhưng còn rất hạn chế. Nguyên nhân là do các cán bộ phụ trách lĩnh vực viễn thám tại địa phương chưa có kinh nghiệm thực tiễn về ứng dụng công nghệ viễn thám trong công tác quản lý và công tác chuyên môn, tỉnh chưa bố trí nguồn kinh phí cho phát triển viễn thám tại địa phương. Một số khó khăn, vướng mắc: Công tác quản lý nhà nước về viễn thám trên địa bàn các tỉnh Hòa Bình, Tuyên Quang, Yên Bái là một nhiệm vụ mới; việc ứng dụng công nghệ về viễn thám yêu cầu phải có trình độ chuyên sâu; đầu tư thời gian, trang thiết bị phục vụ nhiệm vụ, phí khai thác và sử dụng dữ liệu viễn thám phải đầu tư cao. Trong khi đó, lực lượng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước của Sở TNMT các tỉnh và lực lượng cán bộ kỹ thuật của các sở, ban, ngành có liên quan và của UBND các huyện, thành, thị chưa có cán bộ được đào tạo về lĩnh vực viễn thám, do đó chưa đáp ứng được yêu cầu trong công việc. Để phát triển ứng dụng viễn thám tại địa phương đòi hỏi trang thiết bị tiên tiến, hiện đại, triển khai trên địa bàn rộng, cần nguồn nhân sự trình độ cao và tập trung thời gian để tiếp cận công nghệ mới. Hiện nay trên địa bàn tỉnh chưa có ảnh viễn thám, chưa có cơ sở dữ liệu viễn thám, việc xây dựng được các trạm thu và xử lý dữ liệu ảnh viễn thám, xây dựng cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám cần phải có nguồn kinh phí đầu tư lớn, địa phương chưa có đủ nguồn lực để triển khai. Đối với việc chấp hành các quy định của nhà nước trong hoạt động viễn thám tại 03 tỉnh Hòa Bình, Tuyên Quang, Yên Bái, Cục Viễn thám quốc gia đưa ra một số đề xuất, kiến nghị nhằm giải quyết những vướng mắc, tồn tại trong việc thực hiện quản lý nhà nước về viễn thám tại các địa phương, cụ thể: (1) Ủy ban nhân dân các tỉnh cần tích cực phối hợp với Cục Viễn thám quốc gia để thực hiện các nội dung trong Nghị định 03/2019/NĐ-CP ngày 04 tháng 01 năm 2019 của Chính phủ về hoạt động viễn thám, Quyết định số 149/QĐ-TTg ngày 01 tháng 02 năm 2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 cụ thể là thực hiện Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển viễn thám trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 do UBND tỉnh ban hành; (2) Ủy ban nhân dân các tỉnh cần xây dựng và ban hành quy chế về hoạt động viễn thám để đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước về viễn thám tại địa phương, cụ thể: thực hiện quản lý nhà nước trong việc thẩm định các nhiệm vụ, dự án chuyên môn có liên quan đến viễn thám; yêu cầu giao nộp các sản phẩm viễn thám để quản lý và đưa vào cơ sở dữ liệu; kiểm tra, thẩm định các nội dung về viễn thám; yêu cầu báo cáo các nhiệm vụ, dự án về viễn thám của các đơn vị thuộc phạm vi quản lý của UBND tỉnh; (3) Tiếp tục thực hiện công tác tổng hợp nhu cầu dữ liệu viễn thám của tất cả các ngành, lĩnh vực trên địa bàn tỉnh; (4) Huy động sự tham gia của chuyên gia trong và ngoài nước, khuyến khích các nguồn lực xã hội tham gia vào quá trình triển khai thực hiện nội dung ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Đề xuất một số nhiệm vụ như cập nhật cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám, ứng dụng công nghệ viễn thám trong các lĩnh vực: đất đai, tài nguyên nước, địa chất và khoáng sản, môi trường, phòng chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu, nông nghiệp, lâm nghiệp, xây dựng, quy hoạch và quản lý đô thị, giao thông vận tải; (5) Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh cần đề xuất với Ủy ban nhân dân tỉnh bố trí biên chế có chuyên môn nghiệp vụ về viễn thám thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về viễn thám đồng thời tăng cường phối hợp với Cục Viễn thám quốc gia tổ chức cho các cán bộ có nhu cầu tìm hiểu về viễn thám tham dự các lớp tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ về viễn thám. Cục Viễn thám quốc gia thường xuyên hỗ trợ, hướng dẫn địa phương trong công tác quản lý và sử dụng công nghệ phân tích ảnh viễn thám phục vụ các công tác quản lý nhà nước của tỉnh và phối hợp tổ chức các lớp tập huấn về chuyên môn nghiệp vụ trong lĩnh vực viễn thám cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước liên quan đến lĩnh vực này tại địa phương. nhà nước của tỉnh và phối hợp tổ chức các lớp tập huấn về chuyên môn nghiệp vụ trong lĩnh vực viễn thám cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước liên quan đến lĩnh vực này tại địa phương.